Enflasyon Nedir?
Enflasyon nedir, sorusunun cevabını bulabilmek için gündelik yaşamımıza ve satın aldıklarımıza uzun bir periyot içerisinde bakmak yeterli olacaktır.
Enflasyon, belli bir dönem içerisinde mal ve hizmetlerin, fiyatlar genel seviyesinde meydana gelen artıştır. Enflasyonu hesaplamak için kullanılan bazı ölçütler vardır. Bunlardan ilki TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) şöyle hesaplanır. Öncelikle temel bir yıl seçilir ve bu yıla göre bir vatandaşın, tüketicinin satın aldığı belirli bir ürün ve hizmet grubunun fiyatlarındaki ortalama değişimleri temel yılı esas olarak bize gösterir. Bu ürünler – gıda, giyim ve ayakkabı, ev eşyası, ulaştırma vb.- bir sepete alınır ve TÜİK verilerine göre değişim oranları hesaplanarak enflasyon değerini ortaya çıkarır. Örnek göstermek gerekirse, aylık ya da yıllık duyduğumuz bir enflasyon değeri, o zaman dilimindeki TÜFE artışına eşdeğerdir. TÜFE hesaplanmasında birçok veri devreye girdiği için önemli olan bütün ürünlerin değerindeki artma ya da azalma eğilimidir. Bu da bir tüketicinin alım gücünün TÜFE yoluyla hesaplanması demektir.
TÜFE’nin yanı sıra bir de ÜFE (Üretici Fiyat Endeksi) ölçütünden bahsedebiliriz. ÜFE de tüketiciden daha çok üreticilerin üretim aşamasında kullandıkları malzemenin fiyatlandırılmasıyla ortaya çıkan ve üreticiyi baskılayan bir ölçüttür. Üreticinin alım gücünde yaşadığı herhangi bir azalma, kar etme dürtüsünden dolayı ürünün fiyatında artışa sebep olur ve bu TÜFE’nin de artmasına neden olur.
ENFLASYON NEDEN ÖNEMLİDİR?
Enflasyon, bir ülkenin vatandaşlarının satın alabileceği materyallerin fiyatlandırmasında doğrudan etkili olduğu için alım gücünü ve refah seviyesini de direkt olarak etkilemektedir. Enflasyonun artışı, vatandaşların eline geçen paranın değersizleşmesi ve daha az ürün alması demektir. Aynı zamanda bir ülkenin ekonomisini belirleyen üretim, işsizlik, enflasyon ve büyüme rakamları gibi temel kriterlerin o ülkeye yerli ve yabancı yatırımcının gelmesini sağladığını düşünürsek, enflasyonun düşük ve sabit olduğu ülkelerin dünyaya daha güvenilir bir ekonomi yönetimi resmi çizdiği söylenebilir.
Enflasyonun yüksek olmasının uzun vadeli olumsuz etkilerinden biri de ülkedeki ekonomik eşitsizliği büyütmesidir. Bir ülkede belirli bir birikimi olan insanların, birikimlerinin değer kaybetmemesi için paralarını dövize ya da gayrimenkul gibi araçlara yatırmaları sonucu ülkedeki para biriminin değerinin giderek azalmasına ve birikimi olmayan insanların ekonomik anlamda daralma yaşamalarına ve en nihayetinde enflasyonun artmasına neden olur.
ENFLASYONUN SEBEPLERİ NELERDİR?
Enflasyonu oluşturan iki temel sebep vardır. Bunlar, maliyet enflasyonu ve talep enflasyonudur. Tüketicilerin çokça karşılaştığı talep enflasyonu, ülkede üretilen mal ve hizmet arzının, toplam talebin artış hızına ayak uyduramaması durumunda artar. Belirli bir miktarda üretilen ürüne, daha fazla sayıda kişinin talip olmasıyla üretici ürünün fiyatında öngörülemez bir artışa gider. Bu da yalnızca gelir düzeyi yüksek kişilerin o ürüne ulaşmasına neden olur ve talep enflasyonu oluşmuş olur. Maliyet enflasyonu ise üreticiyi etkilemesiyle tüketiciyi etkileyen bir sebeptir. Üreticinin bir ürünü üretmek için satın alması gereken hammaddenin bir sebeple fiyatının artması, üründe de ortaya çıkan fiyat artışını doğuracağından maliyet enflasyonu ortaya çıkar. Maliyet enflasyonu, hammaddeyi yurtdışından getirip ürün haline dönüştüren ülkelerde yaşanacak kur krizlerinden etkilenerek tırmanışa geçebilir.
ENFLASYONLA MÜCADELE
Enflasyonla mücadeleyi, o ülkenin merkez bankası yönetir. Enflasyonu kontrol edebilmek için merkez bankalarının belirledikleri ve doğru gördükleri politikada uzun vadeli kararlı duruş sergilemeleri beklenir. Muhtelif yollar izleyerek enflasyonu düşürmeyi amaçlayan merkez bankaları, bazı dönemlerde (seçim dönemleri vs.) verdikleri tavizlerle gidişatı olumsuz etkileyebilirler. Bu da enflasyon grafiğinde dalgalanmalara sebep olur.
TÜRKİYE’DE ENFLASYON
Türkiye, serbest piyasa ekonomisine entegre olmasından bu yana enflasyonu düşürmekte zorlanan bir ülkedir. Gelişmekte olan ülkeler arasında büyüme oranları bakımından başarılı bir konumda olmasına rağmen enflasyonla mücadelede sıkı para politikalarını terk etme temayülünde olması enflasyon değerlerini olumsuz yönde etkilemektedir. Bir diğer deyişle, genel kanının aksine Türkiye açısından uzun dönemde enflasyon oranları ile ekonomik büyüme arasında bir ilişkinin bulunmadığını söylenebilir.
OKUMA LİSTESİ
Enflasyon Muhasebesi: Yöntemler, Standartlar, Uygulamalar – Yunus Kishalı
Comments