5 Soruda Joe Biden’ın Altyapı Yatırım Planı

20 Ocak’ta Donald Trump’tan başkanlığı devralan Joe Biden, 1,9 trilyon dolarlık, ABD tarihinin en büyük ekonomik yardım paketini meclisten geçirmiş ve 100 günlük raporuna bir başarı eklemişti. İlk 100 gününün ardından, 30 Nisan’da, herkesin heyecan içinde beklediği 2,3 trilyon dolarlık altyapı yatırım paketini duyurdu.

Altyapı Harcama Planının İçinde Neler Var?

621 milyar dolar engelli/bakıma muhtaç insanlar ve ulaşım için; 400 milyar dolar imalat sektörü için; 300 milyar dolar evsizlik sorununun çözümü için; 213 milyar dolar kritik teknolojilerin AR-GE’si için; 180 milyar dolar su sorununun çözümü için; 111 milyar dolar dijital altyapı için; 100 milyar dolar işçi eğitimi için; 100 milyar dolar eğitim sistemi için olacak şekilde bir harcama planı öngörülüyor. Biden, planın yürürlüğe girmesi ile 32 bin kilometrenin üzerinde otoyolun yenileneceğini, 10 binin üzerinde köprünün tamir edileceğini böylece şehirleri birbirine bağlayan kanalların güvenli hale getirileceğini ve aynı zamanda işsizliğe çözüm getireceğini ifade ediyor. Planın en can alıcı kısmı ise bakım hizmetlerine ayrılan bütçesi. 12 haftaya kadar ücretli aile izni ve tıbbi izin de sağlanacak ve milyonlarca aileye doğrudan nakit yardımı yapılacak. 1,8 trilyon dolarlık Amerikan Aileleri Planında amaç, iyi eğitime erişimi ve uygun fiyatlı çocuk bakımını sağlamak.

Joe Biden’ın Alt Yapı Harcama Planının Kaynağı Ne?

Planın en merak edilen kısmı ise nasıl kaynak oluşturulacağı. Joe Biden planın bütçeye bir yük oluşturmayacağını ifade ederek 4 farklı kaynak tanımlaması yaptı. Biden daha önce %21 olan kurumlar vergisini %28 çıkarmayı planlıyor. Bu oran Donald Trump tarafından 2017 yılında %35’ten %21’e indirilmişti. Biden ayrıca şirketlerin dışında gelir vergisini kaynaklar arasında gösterdi. Küresel şirketler için de vergi asgari %21 olarak belirlendi.

Planın büyük bir kısmı kurumlar vergisiyle ve yılda 400 bin doların üzerinde geliri olanlardan alınacak gelir vergisiyle finanse edilecek. Vergilerle birlikte iyileştirilen yol ve su sistemlerinde yapılan ücret değişiklikleri de kaynaklara ek olacak.

Joe Biden Altyapı Harcama Planı İle Neyi Amaçlıyor?

Biden’ın planı, adından da anlaşılacağı gibi altyapıyı sağlamlaştırmayı amaçlıyor. Ancak ABD’nin son zamanlarda gündemini oluşturan diğer konulara da çözüm bulmayı hedefliyor. Plan temelde 3 amaca hizmet ediyor:

1. Çin ile olan rekabette ABD’yi dezavantajlı duruma düşüren altyapı eksikliğini gidermek. Biden, hem fiziksel hem de teknolojik altyapı hamleleri ile yapısal bir dönüşüme girmeyi hedefliyor. ABD, üretim bandını arttırarak, yeni üretim alanları oluşturarak AR-GE çalışmaları yaparak ekonomide yeniden lider olacak. Biden’ın basın toplantısı öncesinde Ulaştırma Bakanı Buttigieg, Çin’le rekabeti gündeme getirerek, Çin’in bazı alanlardaki altyapı çalışmalarına her yıl ABD ve Avrupa’nın tamamından daha fazla kaynak ayırdığını söylemişti. Ayrıca Biden, internet altyapısını geliştirerek Sanayi 4.0’da rakipleri ile olan mücadelede öne geçmeyi planlıyor.

2. En önemli hedeflerden biri de istihdam yaratmak. Biden hem altyapı çalışmaları sırasında hem de üretim seviyesinin artmasının ardından oluşacak yeni alanlarda istihdamı arttırmayı planlıyor. Ayrıca düşük eğitim grubunda olan bireylerin yetenek ve eğitimlerini arttırarak işgücü piyasasındaki yerini sağlamlaştıracağı ifade ediliyor. Uygun fiyatlı çocuk bakımı ile kadınlar da işgücü piyasasına eklemlenebilecek. Lise mezunu ya da daha düşük eğitimli çalışanlar için planın 8 milyon iş yaratacağı tahmin ediliyor. Bu sayının lise mezunu ancak lisans derecesi olmayan çalışanlar için ise 4,8 milyon olması bekleniyor.

3. Şirketlerin ve yüksek gelirli sınıfın artan vergisi ve planlanan sosyal politikalar ile neoliberal ekonomik politikaların sebep olduğu gelir adaletsizliğinin bir nebze azalması da hedefler arasında. Biden, yılda 400 bin dolardan az gelire sahip olan insanlara herhangi bir vergi artışının uygulanmayacağını vurgulayarak, kurumsal şirketlerin ve Amerika’nın en zengin % 1’inin adil paylarını ödeme zamanının geldiğini dile getirmişti. Yakın zamanda yapılan bir çalışmanın, ülkenin en büyük 55 şirketinin geçen yıl federal gelir vergilerini ödemediklerini gösterdiğine işaret eden Biden, “adil paylarını ödemeleri için kurumlar vergisini yeniden düzenleyeceğiz ve işletmelerin yararlanacağı kamu kredilerinin ödenmesine yardımcı olacağız. İşi ödüllendireceğiz, serveti değil.” dedi. Deniz aşırı vergi cennetlerine para yatıran şirketlere ve sermayelerini diğer ülkelere götüren kurumlara da vergilendirmede sıkı politikalar uygulanacağı konuşuluyor.

Plana Gelen Tepkiler Neler?

Ülkenin en büyük gazeteleri Biden’ın radikal ve sosyalist bir ekonomik politika benimsediğine dair başlıklar atıyor. Özellikle bakım hizmetleri için ayrılan bütçeye atıf yapılarak sosyal politikaların artmasını radikal bir fikir olarak ileri sürüyorlar. Diğer yandan Biden planının bir gereklilik olduğunu ve Roosevelt’ın 1929 Ekonomik Buhranı’ndan ülkeyi kurtarmak için Keynes’ten esinlendiği 1932 tarihli New Deal (Yeni Mutabakat) politikalarına benzediğini ifade eden yaklaşımlar da mevcut. İstihdam yaratmaya ve kamu harcamalarını arttırmaya odaklanan New Deal Programına benzerliği ile birlikte bu politikaların Obama döneminin uzantısı olarak yorumlayanlar da var. Obama’nın finans sektörü sonrası reel sektörü destekleme misyonu Biden ile devam ediyor gibi görünüyor. Bazı ekonomistler enflasyon oranlarının artmaya devam etmesi ile birlikte işsizlik oranlarının düşmeyebileceğini ve şirketlerin kayıt dışı vergilerini arttıracağını hatta bu durumun yatırımlara negatif etki edeceğini ifade ediyor.

Planın açıklanmasının ardından piyasalarda yaşanan yükselişle beraber enflasyon rakamları da son 13 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Sokaktaki insanlar gelir adaletsizliğini önlemeye ilişkin vergi değişiklerine olumlu yaklaşsa da seçim zamanı partileri fonlayan şirketlerin ve lobilerin bu plandan pek memnun oldukları söylenemez. Ara seçimlerin yaklaşması ile mecliste avantajını kaybetme riski altında olan Demokrat Parti’nin, yüksek eğitimlilerin oyunun yanı sıra düşük eğitimlilerin oyunu alarak seçimden başarılı çıkma olasılığı da mevcut. Buna karşılık Cumhuriyetçiler, ara seçimlere, ekonomik konuları bir kenara koyarak ırkçılığı, yabancı düşmanlığını, “sosyalizm korkusunu” vurgulayan bir kültür savaşı ortamında gitmeye hazırlanıyor.

Bundan Sonra Neler Olacak?

1,9 trilyon dolarlık teşvik paketini Cumhuriyetçilerin desteği olmadan meclisten geçiren Biden’a bu sefer bazı maddeler için Cumhuriyetçilerin desteği şart. Hem kendi partisinden hem de Cumhuriyetçilerden muhalif tepkiler alan Biden, planı 3 yasa şeklinde geçirmek zorunda da kalabilir. Demokratlardan bazıları planın yeterince büyük olmamasından şikâyet ederken Cumhuriyetçilerin en büyük sorunu planı finanse eden vergiler. Cumhuriyetçi Parti’den farklı önerilere açık olduğunu ifade eden Biden’ın planının Senato’dan geçerek yasalaşması için Cumhuriyetçilerin desteğine ihtiyacı yok, salt çoğunluk yeterli oluyor. Fakat Temsilciler Meclisi Sözcüsü Nancy Pelosi, planlanan tüm maddelerin bütçenin içerisine sığmayabileceğini ve fazladan gereklilikler doğurabileceğini vurguladı.Cumhuriyetçiler vergi artışlarına karşılar ancak altyapı planını tamamen reddetmiyorlar. Kongre liderleri, Joe Biden ile görüştükten sonra iki partili uzlaşmanın hâlâ mümkün olduğunu söylüyor. Cumhuriyetçi Parti’den Timmons, “kamu-özel ortaklıkları, kullanıcı ücretleri ve çok büyük altyapı yatırımlarının finansmanı için tahviller gibi başka seçenekler de sunduk.” şeklindeki açıklaması ile Cumhuriyetçi Parti’nin uzlaşma için finansmanda alternatif seçeneklere yöneldiğini gösteriyor.

Kaynaklar:

Sputnik,Biden 2,3 Trilyon Dolarlık Altyapı Planını Duyurdu, 01.04.2021. https://tr.sputniknews.com/abd/202104011044166416-biden-23-trilyon-dolarlik-altyapi-planini-duyurdu/(18.05.2021)

Garver, Rob. Amerikanın Sesi, Biden’dan Altyapıyı Modernize Etme Planı, 26.03.2021.https://www.amerikaninsesi.com/a/bidendan-altyapiyi-modernize-etme-plani/5829666.html(18.05.2021)

Amerikanın Sesi, Biden’dan 2,3 Trilyon Dolarlık Altyapı Planı, 01.04.2021.https://www.amerikaninsesi.com/a/baskan-bidendan-iki-virg%C3%BCl-%C3%BC%C3%A7-trilyon-dolarl%C4%B1k-altyapi-plani/5835950.html(18.05.2021)

BloombergHT, ABD’de Enflasyon 13 Yılın Zirvesine Çıktı, 12.05.2021. https://www.bloomberght.com/abd-de-enflasyon-13-yilin-zirvesine-cikti-2280240(18.05.2021)

BloombergHT, Biden İlk Kongre Konuşmasında Aile Yardım Planını Açıkladı, 29.04.2021. https://www.bloomberght.com/abd-baskani-joe-biden-kongre-deki-ilk-konusmasini-yapti-2279374(18.05.2021)

BloombergHT, Biden’ın Harcama Paketi İçin Zor Süreç Başlıyor, 01.04.2021. https://www.bloomberght.com/biden-in-harcama-paketi-icin-zor-surec-basliyor-2277744(18.05.2021)

BloombergHT, Biden’ın Yeni Harcama Planında İlk Detaylar, 31.03.2021. https://www.bloomberght.com/biden-in-yeni-harcama-planinda-ilk-detaylar-2277661(18.05.2021)

Financial Times RepublicansRuleOutTaxRises But KeepHopes Of İnfrastructureDealAlive. https://www.ft.com/content/09d87381-cfb3-4a04-b083-80513ff65eb5(18.05.2021)

Wilkie, Christina. CNBC, NextWeekWill Be A Major Test İn Biden’sQuestFor A BipartisanİnfrastructureDeal, 14.05.2021.https://www.cnbc.com/2021/05/14/biden-infrastructure-bill-progress-in-talks-with-gop-senators.html(18.05.2021)

CNN, Luhby, Tami. Lobosco, Katie. Sullivan, Kate. Here’sWhat’s in Biden’sİnfrastructureProposal, 21.04.2021.https://edition.cnn.com/2021/03/31/politics/infrastructure-proposal-biden-explainer/index.html(18.05.2021)