Süveyş Gemi Krizinin Küresel Tedarik Zincirlerine Etkisi
Akdeniz ve Kızıldeniz’i birbirine bağlayan Süveyş Kanalı’nda geçtiğimiz ay Tayvanlı Evergreen şirketinin Panama bandıralı 400 metre uzunluğunda, 60 metre yüksekliğindeki yük gemisi Ever Given, şiddetli rüzgâr ve kum fırtınası nedeniyle tıkanmıştı. Geminin bir kısmının karaya oturmasıyla birlikte yoğun bir çalışma başlatılmış, gemi ancak beşinci günün sonunda kurtarılabilmişti. Kanal’ın kapalı kaldığı 5 gün boyunca yüzlerce geminin geçiş yapamayıp sırada beklemesi hem Avrupa ülkelerini hem de Kanal üzerinden ticaret yapan şirketleri ulaşımın aksaması gerekçesiyle endişelendirmişti. Gemilerin planlandığı şekliyle yollarına devam edememesi, günlük milyarlarca dolar zararın ortaya çıkmasına neden olmuştu.
Günlük 200’den fazla geminin geçişini sağlayan Süveyş Kanalı, aynı zamanda uluslararası petrol ticaretinde de önemli bir yer tutuyor. Geçtiğimiz yıl 1,74 milyon varil ham petrolün çoğunluğu Kanal üzerinden Avrupa ülkelerine taşınmıştı. Küresel rafine petrol ürünlerinin yüzde 9’u Kanal üzerinden taşınırken, Reuters’ın haberine göre Körfez’den Avrupa’ya gönderilen petrolün yüzde 80’i Süveyş’i Akdeniz’e bağlayan Sumed boru hattı üzerinden naklediliyor. Nakliye yoğunluğunun en düşük olduğu aylardan biri olan Kasım ayında bile 310 bin varil petrol kanal üzerinden Avrupa’ya taşınmıştı. Dev geminin sıkıştığı ilk günlerde Kanal’ın açılmasının haftalar sürebileceği öngörüsü nedeniyle petrol fiyatları yüzde 2 oranında artış göstermişti. Yani, küresel ticaret yoğunluğunun bu denli fazla olması, en ufak bir aksamanın da kısa süreli krizler ortaya çıkarmasına neden olduğu söylenebilir.
Kanal’ın tıkanması yalnızca Süveyş Kanalı üzerinde gerçekleşen ticareti değil, dünyanın çeşitli bölgelerindeki merkezi limanları ve bu limanlardaki bekleme sürelerini de etkiledi. Kanal trafiğe açıldıktan birkaç gün sonra dahi gemilerin özellikle Los Angeles kıyılarında kuyrukta beklemeye başlaması Amerikan şirketlerinde kaygı uyandırmıştı. Her ne kadar bu sıkışıklık, diğer iş kalemlerini kısmi ölçüde etkilese de, limanlarda bekleme sürelerinin aydan aya uzuyor olması, bu konuda bir önlem alma gerekliliğini gözler önüne seriyor.
Krizin Sonucu ve Yansımaları
Evergreen şirketi, Kanal’ın tıkanmasından dolayı özür mesajı yayınlamış olsa da, kuyrukta bekleyen şirketlerin söz konusu şirkete tazminat davası açma ihtimali bulunuyor. Hatta deniz riski danışmanlığı şirketi Allianz Global Corporate & Speciality’nin (AGCS) Başkanı Rahul Khanna, gemi nedeniyle kanalda oluşan hasarların da şirketin yükümlülüğünde olduğunu ve şirketin ilerleyen günlerde bu konulara hazırlıklı olması gerektiğini belirtti.
Süveyş Kanalı, yaşanan bu krizin ardından 29 Mart 2021 tarihinde trafiğe açılmış, kanalın açıldığını Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah El Sisi “Mısır kendi imkânlarıyla sorunu çözdü.” diyerek duyurmuştu.
KAYNAKÇA:
Euronews (Mart 2021), Süveyş Kanalı’nın kapanması petrol ticareti için ne anlama geliyor?
Sputnik News (Mart 2021), Ever Given, petrol sevkiyatını ve küresel nakliyeyi tehlikeye attı.
Bloomberg (Mart 2021), Süveyş Krizi Bitiyor, Gözler Los Angeles’ta.
Comments