- Reyhan Öylek
Kadınlar Covid-19 Salgınında Neden Daha Fazla İşsiz Kaldı?
Aralık 2019’da başlayan Covid-19 salgını dünyada ekonomik krizlere, sektörel daralmalara ve işsizliklere sebep oldu. Dünyada milyonlarca kişinin işini kaybettiği salgında kadın istihdamı da önemli bir güç kaybetti. Halihazırda erkek istihdamına nazaran daha düşük bir orana sahip olan kadın istihdamı salgına verilen ilk kurbanlardan biri oldu. Birleşmiş Milletler Kadın Biriminin Şubat 2021’de açıkladığı raporda küresel piyasanın %39’unu oluşturan kadınların iş kaybının %54 olduğu ifade edildi.
Öyle ki BM Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadınların Güçlenmesi Birimi Başkan Yardımcısı Anita Bhatia, “25 yıl uğruna mücadele ederek kazandıklarımız bir yıl içinde yitirilebilir” şeklinde açıklama yapmıştı. Peki, hem erkeklerin hem de kadınların iş kaybı yaşadığı bu salgın döneminde Bhatia neden durumun kadınlar için daha özel algıladı? Bunun cevabı kadınların Covid-19 sürecinde iş kayıplarının erkeklere oranla 1.8 kat daha fazla olmasının yanı sıra bu adaletsiz dağılımın muhtemel sebepleri de olabilir. Covid-19 süresince işten çıkarma, işin sonlanması, ücretli ya da ücretsiz izin alınması gibi sebeplerle küresel emek piyasasından çekilmeler yaşandı. Ancak kadınların iş kayıplarının erkeklere göre daha fazla olmasının bazı özel sebepleri olduğuna dair araştırma sonuçları mevcut.
Ev İçi Sorumluluk Kadın İstihdamını Azaltıyor
Salgın krizinin patlamasıyla birlikte çocuklarda yüz yüze eğitim askıya alındı. Kreşler ve yaşlı-engelli bakım evleri kapatıldı. Bu durum iki ebeveynin çalıştığı ailelerde çocuk ya da yaşlı için kimin ücretli işinden vazgeçeceği sorusunu gündeme getirdi. Ve ücretli işinden öncelikli olarak vazgeçenlerin kadınlar olduğu görüldü. Nisan 2020’de Birleşmiş Milletlerin ”The Impact of COVID-19 on Women” (Covid-19’un Kadınlara Etkisi) başlıklı raporunda salgın sebebiyle kadının ev içerisindeki çocuk, yaşlı gibi bakım yükünün artması, ayrımcı normlar gibi nedenlerle istihdam piyasasından geri çekilmek zorunda kaldığı nedenlerine yer verilmiştir. 2020 Eylül ayında iş gücünden ayrılan kadın sayısının erkek sayısından dört kat fazla olduğu ABD’de ise, küresel salgın esnasında işini kaybeden her dört kadından biri bunun nedeninin çocuk bakımı eksikliği olduğunu söylemiştir. İş ve özel yaşamdaki dengesizlikleri en çok kadınlar hissetmiş, kendi kariyerinden fedakarlık yaparak erkeklerin iş hayatlarına devam etmesinde sıkıntı yaratan dengesizliği önlemeye çalışmışlardır. Bu durum araştırmalara da yansımıştır. Birleşik Krallık’ta da kadınların %22si iş ve yaşam dengesinde sorun yaşadığını söylerken erkeklerde bu sayı %16 olarak ifade edilmiştir. Özellikle bekar annelerin durumu salgın krizinde daha içinden çıkılmaz bir hal almıştır. Dünyada bekar ebeveynlerin %78,4‘ünü kadınlar oluşturmaktadır. Araştırmalar bekar annelerin %24’ünün salgında aşırı zorlandığını ifade etmiştir. Brezilya ve Şili ‘de yapılan bir araştırma ise çocuklar özellikle 6 yaşından küçük olduğunda annelerin piyasadan daha fazla çekildiğinin altını çizmiştir.
Salgın Kadınların Çalıştığı Sektörlerde Yoğunlaşıyor
Kadınların emek piyasasından geri çekilmelerinin bir diğer önemli nedeni ise Covid-19 salgınında öncelikli olarak kapatılan sektörlerin kadınların yoğun istihdam edildiği alanlar olmasıdır. Dünya Çalışma Örgütünün (ILO) salgının hangi sektörleri daha çok etkilediğini inceleyen çalışması eğitim, sağlık, eğlence sektörlerinin salgından en çok etkilenenler olduğunu göstermektedir. Sağlık sektöründeki kadın istihdam oranı %70,4, eğitim sektöründe oran %61, ve eğlence sektörü kadın istihdam oranı %57,2’dir. Uzmanlar kadınların ev içindeki görev dağılımına benzer olarak daha çok bakım ve insanla iletişim odaklı alanların kadınların çalışma alanları olarak yer almasının bu salgınla istihdamı azaltıcı neden olarak gösteriyor. Kadınlara daha fazla bakım odaklı işlerin kalmasının da erkek egemen bir ekonomik yapının yansıması olduğu biliniyor. Bu durum 2008 ekonomik krizi ile salgının yarattığı krizi kıyasladığımızda daha çok anlaşılıyor. 2008 krizinde inşaat, finans gibi daha çok erkeklerin yoğunlukta çalıştığı alanlarda işsizlik artmıştı. Ancak ekonomik krizden farklı olarak salgın kadınların yoğunlukta çalıştığı bakım alanlarına yoğunlaşıyor. Bu bize iki şey gösteriyor. Birincisi ekonomik krizlerde erkek istihdamı daha da azaltan faktörün kadınların emek piyasasında daha az yer alması olduğu iken ikincisi salgında kadınların sektör dağılımda cinsiyetçi yansımasını salgında gördüğümüz oluyor.
Çalışma Saatleri ve Ücretlerde Eşitsizlik Artıyor
Covid-19 salgının kadınların iş yaşamına ilişkin yapılan çalışmalarda son olarak ücret ve çalışma saatleri konusu yer alıyor. Aynı işi yapan erkeklere göre daha az ücret alan ve daha fazla çalışma saatleri olan kadınlar salgın süresince maaşı azaltılan ve çalışma saatleri suistimal edilen grup olmaya devam ediyor. TÜİK 2020 verilerine göre kadınların Ocak ayında 39,5 saat olan haftalık ortalama çalışma saatleri, salgının başlaması ile beraber azalmış. Ancak Mayıs ayında ortalama 35,6 saate gerilemiştir. Haziran ayında normalleşmenin başlamasıyla ortalama çalışma saati artmış, 37,7 saat olmuştur.
Sonuç olarak Covid -19 salgını süresince ekonomik hayatta kadınların yaşadığı zorluklar her zamankinin üstüne çıkmıştır. Bölgesel olmanın ötesinde küresel olarak kadının iş gücü piyasasında azalmasının sebebi ataerkil bir düzene göre şekillenen sektörel dağılım, kadının ev işi gibi yüklerde daha fazla sorumluluk alması gereken ayrımcı normlar olarak ifade edilebilir. Bu nedenler her zaman kadının kamusal alanda varlığını zorlamış olsa da salgınla daha fazla gün yüzüne çıkmıştır. Öyle ki ekonomik ve sosyal alandaki cinsiyet eşitsizliğini daha kronik bir hale getirmiştir.
Kaynaklar
Bayar, Ayşe A. Günçavdı, Öner. Levent, Haluk. İstanbul Politik Araştırmalar Enstitüsü, Covıd-19 Salgınının Kadınların Çalışma Ve Hane Yaşamı Üzerine Etkileri, Mart 2020
BBC,Lungumbu, Sandrine. Butterly, Amelia. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-55087826. 30.03.2020
Birleşmiş Milletler, The Impact of Covid-19 on Women, Aralık 2020
ILO, Covid-19 and the World of Work. Updated Estimates Analysis, 2020
ILO Monitor: COVID-19 and The World of Work, Fifth Edition Updated Estimates and Analysis, Haziran 2020
Işık, Ebru. Covid-19 Salgını ve Kadın Emeği: Türkiye’den Kadın Deneyimleri, Politik Ekonomik Kuram Dergisi, Cilt 4, Sayı 2, 2020
McKinsey Global Institute, COVID-19 and Gender Equality: Countering The Regressive Effects, Haziran 2020. https://www.mckinsey.com/featured-insights/future-of-work/covid-19-and-gender-equality-countering-the%20regressive-effects# 31.03.2021
TÜİK 2020
UN Women, Report on the UN Women Global Responseto COVID-19, Şubat 2021
コメント