Avustralya Hükümeti Çin’le İmzalanan Anlaşmaları İptal Etti
Avustralya hükümeti, Victoria eyaletinin Çin’le Kuşak Yol Girişimi çerçevesinde 2018 ve 2019 yıllarında imzalamış olduğu iki anlaşmayı “Avustralya’nın dış politikasıyla uyuşmadığı” gerekçesiyle iptal etti.
2018’de Çin ve Victoria eyaleti arasında Kuşak ve Yol Girişimi’nin bir parçası olarak bir mutabakat zaptı (memorandum of understanding) imzalanmıştı. Avustralya’nın en kalabalık ikinci eyaleti ve en zengin eyaleti olan Victoria bir yıl sonra, Ekim 2019’da Çin’in Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu ile iş birliği yapılabilecek alanlarda bir yol haritası olarak “Kuşak ve Yol Girişimi Çerçeve Anlaşması” imzaladı. Söz konusu anlaşmaların herhangi bir hukuki bağlayıcılığı olmamasının yanında Victoria eyaleti Çin’in teklif edeceği her projeyi eyalet ve Avustralya’nın çıkarlarını değerlendirdikten sonra onaylayacağını belirtiyordu. Yani Çin’in diğer Kuşak ve Yol ülkelerine yaptığı gibi doğrudan bir altyapı yatırımı vaat etmediği bunun yerine taraflar arasındaki ticaret ve yatırım ilişkilerinin güçlendirilmesini teşvik eden sembolik bir anlaşma yapılmıştı.
Peki Avustralya hükümeti anlaşmayı neden iptal etti?
Pasifik’te ABD, Japonya ve Hindistan’la birlikte Çin’e karşı kurulan Dörtlü Güvenlik Diyaloğu (QUAD) koalisyonunun bir parçası olan Avustralya’nın Çin’le ilişkileri geçtiğimiz yıl hayli gerilmişti. 2018 yılında Avustralya’nın Çinli telekomünikasyon şirketi Huawei’nin 5G altyapı ağını yasaklayan ilk ülke olmasıyla ilişkiler gerilmeye başlamıştı. Çin’in Sincan bölgesinde Uygur halkına yönelik insan hakları ihlallerini raporlayan Avustralyalı araştırmacılar, 2020 Nisan ayında Avustralya hükümetinin Covid-19 salgınının kaynağının bulunması için Çin’de bir soruşturma yapılması çağrısı gibi Çin’in uluslararası itibarını sarsan gelişmelere Pekin hükümeti Avustralya’daki yatırımlarını azaltıp gümrük tarifelerini artırarak cevap vermişti.
Avustralya Dışişleri Bakanı Marise Payne ve Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Pekin, 2018.
2020 Aralık ayında meclisten geçen bir yasayla federal hükümete eyaletlerin, konseylerin ve üniversitelerin imzaladığı uluslararası anlaşmaları iptal etme yetkisi verilmişti. Bu yetkiye dayanarak daha önce imzalanan 1000 anlaşmayı inceleyen hükümet bunlar içinden 2 tanesi Çin’le olmak üzere tamamı Victoria eyaletince imzalanmış 4 anlaşmayı iptal etti. Diğer 2 anlaşmaysa 1999’da Suriye ve 2004’te İran’la imzalanmış eğitim iş birliği anlaşmalarıydı.
Dışişleri Bakanı Marise Payne “Avustralya’nın dış politikası ile uyumsuz ve dış ilişkilerine karşıt” olarak nitelediği bu anlaşmaların iptalini 21 Nisan Çarşamba günü duyurmuştu. Pekin kanadının anlaşmaların iptaline tepkisi ise gecikmedi. Çin’in dışişleri sözcüsü Avustralya hükümetinin bu adımını “ikiyüzlülük ve provokasyon” olarak değerlendirdi. Gerekli karşılığın ciddi ve güçlü bir şekilde verileceğini söyleyen dışişleri sözcüsü Wang Wenbin Avustralya hükümetinin bu hatadan dönmemesi halinde sadece kendisine zarar vereceğini söyledi.
Kaynaklar:
Comments