Akdeniz Yanıyor: İklim Krizinin Acı Gerçeği

2023 yılında dünya genelinde artan sıcaklıklar ve iklim krizinin etkileri ile orman yangınlarının sıklığı ve yoğunluğu artıyor. Avrupa’da ise en çok Akdeniz bölgesini etkileniyor.

Avrupa’nın en büyük risk altında kalan bölgeleri: İspanya, İtalya, Yunanistan ve Türkiye

AB Ortak Araştırma Merkezi’nin (JRC), Avrupa Orman Yangını Bilgi Sistemi (EFFIS) verilerine dayanarak yayınladığı rapora* göre, Avrupa’da orman yangınlarına en çok maruz kalan ve yakın zamanda yangınların tekrarlanması mümkün olan yerler İspanya, İtalya, Yunanistan ve Türkiye olarak bildiriliyor.

Sadece Avrupa’da 173.000 Hektardan Fazla Orman Yok Oldu

EFFİS, 22 Temmuz itibariyle sadece Avrupa Birliği’nde 173.000 hektardan fazla ormanın yandığını bildiriyor. Bu sayı 2003-2022 yılları arasında kaydedilen 80.000 hektarlık ortalamanın iki katından daha fazla. (2)

Benzer şekilde geçtiğimiz Temmuz ayının üçüncü haftasında AB’de yaklaşık 64 orman yangını gerçekleşti ve 56.000 hektardan fazla alan yok oldu. Bu sayı aynı dönemde 2003-2022 yılları arasında kaydedilen 49 orman yangını ile kaybolan 31.000 hektarlık ortalamadan çok daha fazla. (3)

Temmuz ve Ağustos’un yanı sıra Ekim ayında da diğer aylara göre yanan bölge miktarında nispeten bir artış görülüyor. İklim krizinin ciddileşmesi ile soğuk havaların daha geç gelmesi ilerleyen yıllarda yangın trendlerinde ne tür değişikliklere yol açabileceği konusunda şüphe uyandırıyor.

Grafik: CAMS verilerine göre AB’de haftalık yanan alan Kaynak: Avrupa Orman Yangınları Bilgi Sistemi

Endişe veren tablo: Yunanistan’da 2003’ten beri kaydedilen en yüksek orman yangını karbon salınımı

Orman yangınlarının sonucunda küresel ısınma ve iklim değişikliğine katkıda bulunan sera gazlarından biri olan karbondioksit gazının salınımı artıyor.

Euronews Green’in bildirdiği üzere Yunanistan‘da 17 Temmuz’da başlayan orman yangınları Temmuz ayında 222.000’den fazla otomobilin bir yılda saldığı CO2 emisyonuna eşit miktarda CO2 salınımına neden oldu. (4)

Kopernik Atmosfer İzleme Servisi (CAMS) Geliştirme Bölümünde kıdemli bir bilim insanı olan Mark Parrington, “Yunanistan ve Akdeniz‘i etkileyen mevcut sıcak hava dalgası orman yangını riskini artırdı ve bu durum, Akdeniz çevresinde gözlemlenen orman yangınlarının yüksek yoğunluğuna da yansıdı” dedi.

Grafik: CAMS verilerine göre Yunanistan’da Temmuz ayı boyunca orman yangını karbon salımı Kaynak: Euronews green

Yangınlar için kimi suçlamalı?

Bu yaz, Akdeniz orman yangınları 34’ü Cezayir’de olmak üzere toplam en az 40 kişinin hayatını kaybetmesine sebep oldu. (5) Hava sıcaklığı 50 dereceyi bulan Tunus’ta ise yerel halk, göçmenler ve mülteciler zor koşullar altında yaşam mücadelesi veriyor.

Her 10 orman yangınının 9’u insan kaynaklı sebeplerden doğuyor (kampçılar, mangal ateşi vs). (6) Ancak yangınların bu raddede yıkıcı olması ve geniş alanlara yayılmasının temel sebebi insan faaliyetlerinin neden olduğu iklim değişikliği, artan sıcaklıklar ve kuraklık olarak biliniyor. İklim krizlerini inceleyen WWA (World Weather Attribution) dünyadaki her sıcak hava dalgasının, insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle artık daha güçlü ve daha olası hale geldiğini belirtiyor. (7)

Dünya gittikçe daha sıcak bir alev topuna dönüşürken, hükümetlerin ve organizasyonların gelecek yıllarda da yoğunluğu ve sıklığı artacak olan sıcak hava dalgaları ile mücadele için önlem alması kaçınılmaz bir gerçek. Bu sebeple fosil yakıtların yakımının düşürülmesi, yangın ile mücadele için ayrılan imkanlar büyük derecede önem kazanıyor.

BM Genel Sekreteri Guterres’in çağrısı

Sıcak hava dalgaları ile Yunanistan, Türkiye, Portekiz ve İtalya üzerinden Hırvatistan’dan Cezayir’e kadar Akdeniz bölgesinin yanması ve Temmuz’un şimdiye kadar kaydedilen en sıcak ay olacağını doğrulayan veriler yayımlanmasının (8) üzerine BM Genel Sekreteri New York’ta basın toplantısında konuştu. “Küresel ısınma çağı bitti, küresel kaynama çağına girdik” dedi.

Guterres, sera gazı emisyonlarının %80’inden sorumlu olan G20 ülkelerinden ulusal sera gazı emisyonu azaltma hedefleri çağrısında bulundu. Gelişmiş ülkeleri, 2040’a ve gelişmekte olan ekonomileri 2050 yılına kadar net sıfır emisyona mümkün olduğunca yakın bir şekilde ulaşmaya çağırdı9. Konuşmasında şirketlerin “greenwashing” yaparak göz boyamayı durdurması gerektiğini de dile getirdi.

* JRC’nin raporu 2021 EFFİS verilerine göre hazırlanmıştır, 2022 yılına ait rapor ise 2023 Ekim ayında yayınlanacak olduğu belirtiliyor.

Kaynakça:

1) https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_22_6465 2) https://www.copernicus.eu/en/news/news/observer-global-wildfire-watch-copernicus-ems-and-cams-monitor-wildfires-2023 3) https://effis.jrc.ec.europa.eu/apps/effis.statistics/seasonaltrend 4) https://www.euronews.com/green/2023/07/27/greek-wildfires-have-unleashed-the-same-co2-emission s-in-july-as-over-222000-cars-in-a-yea 5) https://www.reuters.com/world/africa/deadly-fires-rage-along-algeria-coast-spread-tunisia-2023-07-25/ 6) https://www.geo.fr/environnement/feux-de-foret-9-incendies-sur-10-sont-dorigine-humaine-quels-gest es-adopter-pour-les-eviter-210937 7) https://www.worldweatherattribution.org/wp-content/uploads/ENG_WWA-Reporting-extreme-weather- and-climate-change.pdf 8) https://www.reuters.com/business/environment/july-2023-set-be-worlds-hottest-month-record-scientist s-2023-07-27/